Adını romantizm akımının en başarılı kalemlerinden ünlü Fransız yazar Victor Hugo’nun dünya edebiyatı klasiklerinde yer alan ve 1831 yılında okuyucuyla buluşan Notre Dame de Paris (Notre Dame’ın Kamburu) adlı eserinin baş kahramanı olan Quasimodo’dan alır. Bu sendromun adının neden buradan geldiğini daha iyi anlamak için gelin bu esere yakından bir bakalım.

Bunun olacağını hiç düşünmezdim aslında, bir anda sessizleşiverdi dünya. Ne eskiden şikayet ettiğim kapı gıcırtısı sesi vardı artık ne de çok sevdiğim kuşların o huzur veren şarkıları... O çok gürültülü şehir bir anda ıssız bir yere döndü adeta. Ne oldu anlayamadım önce, herkes konuşuyordu ama tek bir kelime bile yoktu duyabildiğim. Kendimi dünyadan dışlanmış hissettim, kendi sesimi bile duyamıyordum. Hep aynı tartışmalar yaşanmaya başladı sonrasında, ‘’Bersun, beni dinlemiyor musun?’’, ‘’Anlamıyor musun?’’, ‘’Beni umursamıyorsun bile’’ ve daha niceleri... Hiç aklıma gelmedi kulaklarımın artık duymama ihtimalinin oluşu, kafam dolu dedim, dikkatim dağınık dedim sanki korkulacak bir şeymiş gibi kabullenemedim. Çünkü korkmuştum, ne işaret dili bilirdim ne de işitme engelli bir tanıdığım vardı beni anlayabilecek ve yol gösterebilecek. Duyamadığım sesler de baş ağrıtabilirmiş, bunu öğrendim bu süreçte.

Bir düşünsenize akşam her şeyi duyabiliyorsunuz ama sabah sesler sanki yanınızdaki insandan değil de iki bina öteden geliyor. Ve o kadar ötekileştirilmiş ki işitme engelli bireyler sanki başka bir evrenden gelmişler gibi, kimse işaret dili bile bilmiyor. Duyamıyorum dediğinizde ahlaya vahlaya cevap veriyorlar size, duyamıyorsunuz ama o acıyan gözler adeta kara tahtayı tırnaklarmışçasına bir uğultu saplanıyor beyninize kadar.

Artık tamam deyip kabullenip gidiyorsunuz hastaneye, durumu anlatıyorsunuz ve giriyorsunuz işitme testine. Bir bakıyorsunuz ki o test odasının rahatsız edici sessizliği her yerde sizinle olacak artık. Bir sonraki adım ne olacak, bilemiyorsunuz. İşitme cihazı almanız gerektiği söyleniyor ve onunla duyabileceğiniz anlatılıyor size tane tane. Kabul ediyorsunuz, gürültü dolu bir dünyada sessiz yaşamak sandığınızdan daha zor çünkü, öğreniyorsunuz bunu.

Güç bela ücretini denkleştirdiğiniz işitme cihazınıza kavuşuyorsunuz sonunda. İlk denemeniz hep hatıranızda kalacak bir an olarak kazınıyor aklınıza. Dünyayı ilk defa deneyimleyen bir bebek kadar heyecanla bakıyorsunuz etrafınıza, dinlemeye duymaya çalışıyorsunuz her şeyi. Çok güzel gidiyor her şey, artık duyabiliyorsunuz iletişim kurup hayatınızı sürdürebilecek kadar ama bir sorun var... O cihaz ne kadar küçük olursa olsun acıtıyor, bazen fırlatıp atasınız geliyor ama dışarıdaysanız ne yazık ki tehlikeyi çağırmak demek bu, yapamıyorsunuz.

Sabah uyandığınızda bazen en sevdiğiniz şarkıyı açmak ister ya insan, açamıyorsunuz. Açsanız da duyamıyorsunuz zaten. Eskiden dinlediğiniz şarkıların ritimleri dolanıyor parmak uçlarınızda. Düşünüyorsunuz sadece, ya hiç duymasaydım ne olacaktı? Ya doğuştan duymasaydım, hatırladığım şarkıları bile hiç duymamış olsaydım, kuşları hiç dinlemeseydim... 

Ne kadar ütopik geliyor kulağa değil mi? Değil aslında, bunu yaşayan milyonlarca insan var. Eminim ki bunu okurken az da olsa anlayabildiniz bizleri. Çok bir şey yok sizden beklediğimiz aslında. Bizi ötekileştirerek veya yok sayarak daha da zorlaştırmayın hayatımızı. Bizim de sizlerden farkımız olmadığını, herkesin engelli adayı olduğunu unutmadan davranın. İşaret dili öğrenmeye çalışın, bizlerle bağırmadan tane tane konuşun, nasıl iletişim kurmanız gerektiğinizi sorun. Unutmayın ki engelleri aşmanın en kolay yolu birlik olmaktır!

Ama inat ettim ya bir kere, bulacağım cevabı öyle ya da böyle. O zaman başlayayım bir yerden, ne sormam gerekiyor ya da ne sormamalıyım daha fazla zorlanmamak için? Bu mümkün mü, yara almadan çıkabilir miyim bu hayattan yoksa zaten sağ çıkamayacağımı bilerek mi sormalıyım sorularımı?

Aslında düşünüyorum da... Niye kaybedeceğimin kesin olduğu bir savaşa girmeliyim ki ya da girmeli miyim cidden? Bayılıyorum kendimi soru sormakla ilgili sorularla bunaltmaya belli, her zamanki halim işte... 

Bir dövme düşünün, kocaman bir savaştan sağ çıktığınızı ve artık her şeyi kabullenip kendinizle barışmanızı sembolize ediyor… Aslında bu dövmeler bir zaferi temsil ediyor, savaştınız ve kazandınız. Tıpkı bir askerin ülkesini korumak için canı pahasına savaşıp, savaşta aldığı yarayı gururla taşıması gibi taşıyorsunuz bu dövmeyi.  Tabii ki herkes dövme yaptırmak zorunda değil, bu savaşmadığınız anlamına da gelmiyor ancak bu dövmeleri ve anlamlarını bilmenizde fayda olduğunu düşünüyorum. O halde lafı çok da uzatmadan başlayalım.

Medusa Dövmesi

Çoğunuzun bileceği üzere Medusa, Yunan mitolojisinin trajik hikayeli kadınlarından biri. Gorgon kız kardeşler olarak bilinen üç kız kardeşin tek ölümlüsü olan Medusa, laneti olan yılan saçlar ve gözüne baktığı herkesi taşa çevirmesiyle tanınan bir canavarmış gibi anlatılsa da aslında bu olayın bambaşka bir boyutu, bu hikayenin sanıldığından çok daha karanlık bir tarafı var.

Bir gün bu üç kız kardeş, Athena'nın tapınağında rahibeliğe başlamışlar.  Medusa o kadar güzel bir kadınmış ki onu tanrıçalar ve tanrılar bile kıskanırmış. Çok güzel altın sarısı saçları varmış. Bir gün Deniz tanrısı Poseidon,  Medusa'ya göz koymuş ve Athena'nın tapınağında onunla olması için zorlamış ve hamile bırakmıştır -güzelleme yapılacak bir durum yok ancak böyle bir iğrençliğin tek bir kelime ile anlatılmasını da doğru bulmuyorum- . Bundan sonrası için ise birbirinden farklı yorumlar var, kimine göre Athena, Medusa'nın kendisini koruması için saçlarını yılana çevirmiştir ancak kimine göre Athena bunu yalnızca onu kıskandığı ve olanların tapınağına bir saygısızlık olarak gördüğü için yapmıştır.

Hayatının kalanına ''dişi canavar'' anlamına gelen gorgon olarak devam eden Medusa, ne yazık ki bu kadar şeyin üzerine  Perseus tarafından başı kesilerek öldürülür. Öldürüldüğü sırada hamile olan Medusa, Pegasus ve Chrysar'ı bedeninden çıkarıverir. Kesilen başından dökülen kan damlaları ise yılanlara dönüşür. Athena, Medusa'dan düşen iki damla kanı  Kral Erichthonius'a armağan eder. Bu iki damla kanın birisi ölümcül bir zehir, diğeri ise bütün hastalıklara deva olan bir panzehirdir. Kimi mite göre Medusa'yı öldürmek için sözde haklı sebepler sunulmaya çalışılsa da bu hikayenin ne yazık ki tek kurbanı Medusa'dır.

Seksüel ve diğer her türlü tacizin kurbanlarının sembolü olan Medusa, günümüzde de feminist bakış açısıyla hikayesi konuşulan bir karakterdir. Güzelliği yüzünden tecavüze uğrayıp, çirkinliği yüzünden öldürüldü fikri yaygın bir düşünce olsa da hepimiz biliyoruz ki iki durum da asla bir bahaneyle açıklanamaz, açıklanmamalıdır. 

Noktalı Virgül Dövmesi

Öncelikle noktalı virgülün edebi anlamına bir bakalım. Yazar tarafından bitirilebilecek bir cümlenin uzatılması için kullanılan bir noktalama işaretidir noktalı virgül… Bir nevi ''henüz söyleyeceklerim bitmedi, hikayem devam ediyor'' der bizlere. İşte dövmenin de anlamı tam olarak budur. Genellikle bilek içine yaptırılan noktalı virgül dövmesi, dövme sahiplerinin depresyon, intihar düşünceleri, yeme problemleri gibi ciddi psikolojik savaşlar içerisinde olduğunu veya bu savaşı kazandığını sembolize eder.

Birçok varyasyonu olan noktalı virgül dövmesi, kişilerin kendi hayatlarına ve savaşlarına göre farklı semboller içerebiliyor ancak temelinde ''hikayem bitebilirdi ama bitmedi'' diye haykıran bu dövme, hayata yeniden tutunduklarını hatırlamak isteyenler için bir zafer rozeti haline 2013 yılında Amy Bleuel tarafından intihar eden babasını onurlandırmak, benzer ruhsal ve psikolojik savaş veren insanların sesini duyurup destek olmak amacıyla  kurulan kar amacı gütmeyen bir destek hareketi olan Project Semicolon başlatıldı. Başkalarına ilham olmayı başarsa da ne yazık ki Bleuel kendi hikayesini erken bitirme kararı alarak 2017'de intihar ederek aramızdan ayrıldı. 

Bunca yıldır ne istendi de neyi yapamadık?

Niye bu kadın düşmanlığı, bir bilen var mı?

Bedenine yeni bir dünya sığdırabilen küçücük kadına, koca dünyada bir yer ayırmak çok mu zordu?

Bizler olmadan var olamayacağınızı unuttunuz mu? 

Sizleri hayattan koparan bizmişiz gibi, neyin öcünü alıyorsunuz bizden? 

Bu bitmek bilmeyen kan davası ne zaman başladı? 

Ne zaman vazgeçtiniz annenizden, kız kardeşinizden, sevdiceğinizden, evladınızdan, arkadaşınızdan? 

Ne oldu da yok etmek istediniz bizi? 

Korktunuz mu yoksa gücümüzden, dünyayı elinizden alabileceğimizi mi düşündünüz? 

Haklısınız, korkun bizden! 

Korkun hiç uğruna yok ettiğiniz kadınlardan ve o kadınların kanından bin doğanlardan! 

Psikologlar da psikiyatristler de insanların ruh sağlığı için çalışan uzmanlardır ancak farklı eğitimler aldıkları için farklı tedaviler uygularlar. Psikologlar, üniversitelerin Fen-Edebiyat fakültelerinde psikoloji lisans eğitiminin üstüne klinik psikoloji alanında 2 yıllık yüksek lisans eğitimi alarak klinik psikolog unvanı alırken psikiyatristler tıp fakültesi mezuniyetlerinin ardından TUS'tan  (tıp uzmanlık sınavı) yüksek bir not alıp psikiyatri üzerine uzmanlık eğitimi almış uzmanlardır. 

Psikiyatristler, tıp fakültesinde farmakoloji eğitimi aldıkları için reçete yazma yetileri vardır ve danışanların sıkıntılarının altındaki fizyolojik nedenlere odaklanırlar. Depresyonun altında yatan nörolojik problemleri, hormonal sorunlara odaklanır gerekli ilaçlarla tedaviye başlar. Bazı durumlarda ilaç tedavisine ek olarak psikologlarla ortak çalışarak daha derin bir tedavi yolu izleyebilirler.

Psikologlar ise aslında psikoloji alanında çalışan bilim insanlarıdır, farmakoloji eğitimi almadıkları için reçete yazamazlar, tedavi için konuşma ağırlıklı terapiler uygulayarak danışanlarda farkındalık oluşturmayı hedeflerler. Farkı terapiler uygulamak için farklı eğitimler almaları gerektiği gibi testler uygulamak için de eğitim almak zorundadırlar. 

Psikologlara danışmak üzerine en büyük yanılgılardan biri olan ''ben arkadaşlarımla konuşurum, alışverişe çıkarım bundan iyi terapi mi var'' bakış açısıdır. Sohbet etmek, sevdiklerinizle iletişimde olmak elbette ki ruh sağlı için yararlıdır ama bir psikoloğun aldığı terapi eğitimlerini yok saymak olmaz değil mi? 

Feminizm kavramı, ilk olarak sosyal filozof Charles Fourier tarafından kullanılmıştır. Charles Fourier (1772–1837), sosyal olarak gelişmenin tek yolunun, kadınlara daha fazla özgürlük verilmesi olduğunu savunmuştur.Aydınlanma Çağı'nın önemli düşünürleri olan Lady Marry Montagu ve Marquis de Condorcet, kadınların eğitim hakkını savunarak feminizm düşüncesinin temellerini atarak bir süre sonra çok daha kapsamlı bir mücadele başlatacak olan akımın yolunu hazırlamışlardır.

Ataerkil toplum düzeninden bıkan kadınlar, Aydınlanma Çağı döneminde ne yaparlarsa yapsınlar duyulmayan çığlık ve haykırışlarına katlanamayarak bir adım atmaya, bir direniş başlatmaya karar verdiler. Başlarda yalnızca kadın erkek eşitliğine odaklanan feminizm, zaman ilerledikçe dezavantajlı sayılan bütün grupları da savunmaya başlayarak çok daha geniş bir kitleye ulaştılar. 

Feminizmin savaştığı şey erkekler değil, ataerkil toplum düzenidir, bu yüzden feminizmi erkekler de destekleyebilir, desteklemelidir. Feminizmi anlatmak için ''senin anan bacın yok mu?'' sorularını kullanmak elbette ki bu mücadelenin amacını çok küçük bir bakış açısına sıkıştırdığı için çok ama çok yanlıştır. ''Madem eşitiz o zaman siz de askere gidin, siz de taş taşıyın'' gibi savunmalar yapan erkekler olduğunu görmek ve hala feminizmin herkesle ilgili olduğunu anlatmaya çalışmak bunca yıldır hepimizi yorup bazen umutsuzluğa kapılmamıza neden olsa da asla vazgeçmeyeceğiz! Çok yol geldik, çok kez herkesin eşit olduğunu kanıtladık. Ama koskoca bir kültür yapısını değiştirmek gereksinimi hala sürüyor, ataerkil dilden kurtulmak bunun ilk adımlarındandır. ''Kız gibi'' lafının ''uyduruk'' anlamında kullanılırken ''adam gibi''nin ''doğru dürüst'' anlamına gelmesi bunun en acı örneklerindendir.

Ki bana kalırsa bu akımın bu kadar uzun sürmesi çok ama çok üzücü bir durum, insanlığın hiç ilerlemediğinin bir kanıtı gibi yüzümüze çarpan adaletsizlik adeta yalnızca materyaller üzerinde geliştiğimizi kanıtlıyor bizlere. Ama öncesinde de dediğim gibi, vazgeçmek için çok yol katettik. Bu kadar şey başardık, dahasını da başaracak ve bu dünyada beraber hakkıyla yaşamayı başaracağız! 

Dağlık bölgelerden gelen ve yükseklere tapan Sümerler, tanrıları Marduk'u ve cenneti görmek, yer ile göğün birleştiği yerdeki kutsal ağaca ulaşmak adına tanrıya giden yolun aşamalarını (taş,ateş,bitkiler,hayvanlar,insanlar,gökyüzü,melekler) temsil eden yedi katlı bir ziggurat şeklinde kule inşa etmeye başlarlar. 

İnanışlarına göre Marduk yalnızca yedinci katta görünürmüş. O kadar büyük bir merakları varmış ki, kısa sürede altıncı kata ulaşmışlar. Tanrı ise onların bu hızını görünce yedinci katı yapamamaları için bir anda işçilerin hepsine farklı bir dil verivermiş, böylece asla iletişim kuramayacak ve ona bu kadar kolay ulaşamayacaklarmış.

Tanrı neden bu işçilere bu kadar kızdı bilinmez ancak birkaç teori var elbette. Bazılarına göre ilk altı aşamayı tam olarak özümsemeden ilerlemelerine kızıp cezalandırıldılar, bazılarına göre ise tanrı kendisinin gücünü kanıtlamak için kuleyi yıktı. Tanrının gücünü kanıtlaması teorisi İbranilere aittir, hatta buna o kadar inanmışlardır ki bu olay Tevratta şu şekilde geçer : 

"ve bütün dünyanın sözü bir, dili birdi. şarktan göçtükleri zaman sinear diyarında bir ova buldular, orada oturdular. birbirlerine 'gelin kerpiç yapalım, onları iyice pişirelim. onların taş yerine kerpiçleri, harç yerine ziftleri vardı. yeryüzünde dağılmayalım diye kendimize bir şehir, başı göğe erişecek bir kule yapalım' dediler. ve ademoğullarının yapmakta olduğu şehri ve kuleyi görmek için rab* indi. onlar bir kavm, hepsinin tek dili var. gelin inelim birbirlerinin dilini anlamasınlar diye onların dilini karıştıralım. rab onları oradan dağıttı ve şehri bina etmeyi bıraktılar. bundan dolayı onun adına babil dendi." (tekvin 11:1-9)

Tanrıya ulaşma planları işe yaramayan Sümerliler sayesinde şu anda ''neden birçok yabancı dil var? '' sorusuna verebileceğimiz harika bir mitimiz var. 

Emparyalist devletler için çalıştığı dönemlerde siyasetin gerçek yüzünü görmüş ve herkesi uyandırmayı amaçlayarak bütün yaşadıklarının kinini ve öfkesini eserlerinde kustu. Sert ve sarkastik bir dil kullanan ve bir o kadar da korkusuz olan yazarın birçok eseri yasaklı kitaplar listelerinde uzun süre yer aldı.

Çok uzun süre maddi sıkıntılar yaşadı, eserleri sayesinde çok ünlenip kazanç sağlasa da durumunun kötü olduğu zamandan kalan tüberküloz (verem) yüzünden Londra’da tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

Basit bir kelimeyi tanımlamada sorun yaşamazken, duygularımızı tanımlarken zorlanıyoruz. Mutluluk da bunlardan biri. Birçok tanım görebilirsiniz mutluluk için, benim en sevdiğim tanımı ise dolu dolu yaşama isteği... Yaşamına sahip çıkmak, umutla sarılmak, yaşamaya cesaret edebilmek belki de en temel bölümleridir mutluluğun. 

Peki neden ararız mutluluğu ? Ne malum ki bulabileceğimiz ? Aslında bu bizim hayatta kalma güdülerimizden biri. Ruhsal ve fiziksel olmak üzere ikiye ayrılan mutluluğa ulaşmak en ilkel insanda dahi olduğu düşünülen bir içgüdüdür.

Nasıl mutlu olabiliriz ? Hormonlarla doğrudan ilgisi olan bu duyguyu bize sağlayan hormonlar nelerdir diyecek olursak karşımıza dört temel hormon çıkıyor. Bunlar dopamin, oksitosin, endorfin ve serotonindir. Bu hormonları üreten yöntemleri yine fiziksel ve zihinsel olarak  iki ana başlık altında toplayabiliriz. Fiziksel yöntemlerde, çikolata, muz ve ananas gibi meyveleri yemek, antidepresan ve ne yazık ki uyuşturucu kullanmak var. Uyuşturucu, yalancı mutluluk kaynağıdır, mutlu olduğunuzu düşündürür ama bu bir ilüzyondur. Zihinsel yöntemlerde ise seçilen bir amacın gerçekleşmesine karşılık vücudumuz bizi ödüllendirmek için ürettiği mutluluk hormonu ki bu yönteme ben kısaca başarı diyeceğim, sevgi, iletişim ve keşfetmek de zihinsel yöntemlerdir.

Diziyle alakalı tek bir sorun var... Çok az bölümden oluşuyor, bu hikaye bu kadar olmamalıydı. Aslına bakarsanız, 4 bölümle bile emniyete gerçekleri en ağır şekilde tokat gibi çarpmayı başaran bu dizi başta biz kadınlardan,çocuklardan ve haksızlığa uğrayan herkesten özür diliyor. Sizlerle de o sözleri paylaşmak istiyorum. 

“Sistematik biçimde eski sevgilisinden şiddet görmesine rağmen Emniyet olarak kendisine şikayet edecek güveni veremediğimiz için özür dilerim” 

“Sokakta arkalarına bakmadan yürüyebilecekleri güveni Emniyet teşkilatı olarak veremediğimiz için özür dilerim.”

“Tacize tecavüze uğradıkları halde adalete inanmayıp bunu saklamak zorunda kaldıkları için özür diliyorum.

Bu ülkenin tüm çocuklarından özür diliyorum, canice vahşice öldürüldükleri halde katilleri hala sokakta ellerini kollarını sallayarak dolaşabildikleri için.

Kadın erkek çocuk fark etmez, haksızlığa uğrayan adalet arayan fakat bunu bulamayan tüm vatandaşlarımdan özür diliyorum.”

17 yaşlarınızı hatırlarsınız belki, hayatı yeni yeni çözmeye başlar, sorunun dünyada değil insanlarda olduğunu anlarsınız. Tarih mi kendini tekrarlar, yoksa bunun sebebi bir türlü hatalarından ders almayan insanoğlu mudur düşünmeye başlarsınız, ve aslında cevap da çok nettir... Bazı zamanlar göz göre göre yaptığımız hataların sonuçlarından sızlanır, nerede hata yaptım deriz ya hani işte tam da o zamanlarda dinlemelik bir şarkı bu... Artık insanları hayal kırıklığına uğratmanın aslında bizim suçumuz olmadığını, zaten kimseye bir şey de vaad etmediğimizi anladığımız zamanlarda... Yanlış olacağını, canımızın yanacağını bile bile bir aşkı yaşamak, dünyayı sadece siyah ve beyaz çerçevesinden görmeye çalışmak... Kendi hikayenin herkesinden farklı olduğunu düşünmek ve buna inanmak ama aslında hiç de böyle olmadığını görmek... Ve daha onlarca farkındalık anı için sevebileceğiniz bir şarkı olabilir. İyi dinlemeler :) 

NOT : Rihanna'nın da coverladığı şarkılardan biri, istediğiniz versiyonu dinleyin ama ben biraz sabit fikirliyim sanırım ilk hangisini dinlediysem hep o favorim olarak kalıyor...

Hani bazı hatalar göz göre göre yapılır da karşımızdakine bağıra çağıra anlatırız ya gitmek istemediğimizi, kalmak için bir sebep bulamamamıza rağmen tutunmaya çalıştığımızı... Ama karşı taraf anlamadıktan, dinlemedikten sonra neye yarar ki bu çırpınmalar. İşte bu şarkıda da tam olarak böyle bir ilişiknin bitiminden sonra, yalvarılan tarafın hatalarının bir bir farkına varmasını anlatıyor. Ama son pişmanlıktan da geç kalınmış artık... ''Anlamak çok genç ve çok aptaldım'' diyor, bu cidden bir bahane mi bilemiyorum, şans verilmişken yapmalı, seviliyorken sevmeliydi hakkını vererek.Belki de ilişkide yüzlerce kez duyduğu hatalarını bir kez daha kendisinden dinliyor ama artık geri dönüş yolu yok, kendi elleriyle yok ettiği aşkın arkasından ağlamanın da çözüm olmadığını biliyor olsa gerek ki karşısındakinin yeni ilişkisini uzaktan izliyor ve umarım benim yaptıklarımı o yapmaz diyor. 

Balonun kaçınca arkasından ağlardın hep

Şimdi onun arkasından ağla

Gökyüzü küstü sana

Bulutlar anlamsız şeyler

Rüzgar sana bir şey demek istemedi asla

Büyü artık kızım büyü

Bıkmadın mı bu pembelikten, bu mavilikten

Büyü artık, yeter !

Yıldızlar seninle konuşmuyor

Yağmur sen dans et diye yağmıyor

Gök gürültüsünün amacı seni korkutmak değil

Büyü artık

Hiçbir şey seni mutlu olmak için var edilmemiş

Kimsenin amacı seni üzmek de değil

Artık bırak gök mavisini, gece mavisine bak asıl

Her rengin sonunun siyah olduğunu öğren artık

Hiçbir şey senin suçun değil ufaklık

Özür dilerim senden çokça kez

Affet beni

Ya seni yok etmeliydim ya da büyütmeliydim

Kıyamadım büyütmeye

Sen de bağla bileklerine uçan balonlarını

Git konuş bulutlarla, anlat onlara her şeyi

İstediğin kadar şeker al yanına

Biliyorsun, benim ihtiyacım yok artık

Sen kaç kurtar kendini  dünyadan

Büyümeyeni öldürüyorlar burada, zorla büyütüyorlar

Sen kaç git buralardan

Yıldızlara teker teker sarıl

Teşekkür et hepsine küçük umutlar taşıdıkları için

Aya da onu sevdiğimi ilet, çok yalnız orada

Biliyorum nasıl hissettiğini

Kocaman sarıl güneşe,

Ayın ona sarılmak isteyip de sarılamadığı her an için yeniden sarıl

Sen yüreğini açık tut ufaklık

Bir gün yeniden bulacağım seni

Kim üzdü seni böyle

Kim ağlattı seni

Bulutları mı kaçırdılar senden

Gökyüzünü mü yasakladılar

Bu ne hüzün çocuk

Senin gülüşüne ihtiyacı var bu dünyanın

Yapma çocuk ağlama

Seni sevenler mi azalıyor yoksa

Kayıp mı ettin o en sevdiğin oyuncağını

Ellerinle yetiştirdiğin çiçeği mi kopardılar dalından

Yıldızları göremiyor musun artık çocuk 

Gözlerindeki sımsıcak ateşe ne oldu 

Artık seni de mi yakıyor onca şeyle birlikte  

Ağlama sakın çocuk ağlama,

Henüz gülme vaktin.

Yağmuru sevmez misin sen 

Güneşten kaçar mısın hep 

Yapma çocuk yapma

Sen hiç denizde olmak istemeyen balık gördün mü 

-- OKUMA ÖNCESİ ----------------------------------------------------------------------------------------

İndigo yayınlarından aldığım bu eseri okumadan önce kapak tasarımı üzerinden birkaç tahminde bulunmak istedim. İlk gözüme çarpan şey kadın silüetinin bir ev gibi bedeninde kapı ve penceresi olmasıydı. Kapı, kadının kalbini temsil ediyordu ve tamamen açık olmasa da aralıydı. Kapının aralı olması, çekimser de olsa kalbinin bazı hislere açık olduğunu gösteriyor olabilirdi. Kapının önünde ise bir adam ve bir oğlan çocuğu vardı. Eserin isminde geçen 'sır' kelimesini de es geçmeden devam edecek olursak, bir yasak ilişkisi gibi duruyor. Çizerin tercihi mi yoksa bir sembol mü tam olarak emin olamasam da, kadının kalbinin kapısı aralı da olsa gözleri tamamen kapalıydı. Kadının durumdan haberdar olmadığı anlamına gelebileceği gibi, daha derin hissetmek için gözlerini kapatmış ve duygularına teslim olduğunu  da anlatıyor olabilirdi. Dikkatimi çeken bir diğer şey ise bir rüzgar olmasıydı, kadının saçlarını uçuşturan ve yaprakları havalandıran bir rüzgar... Feminist bir açıdan bakacak olursam, bu rüzgardan sadece kadının etkilenmesi yasak bir aşkın cezasının yalnızca kadına yazılmasını anlatıyor olabilirdi, kadının gözleri de kendini bu rüzgara bıraktığı ve teslim olduğu için kapalıydı. Rüzgardan etkilenmeyen adam ve oğlan çocuğu belki de bu rüzgarın sebebiydi, ve bu rüzgar her neyi ifade ediyorsa belli ki yakıcılığı olan bir sırrı daha da harlıyordu. Eğer daha önce de dediğim gibi bir yasak aşk hikayesiyse anlatılan, iki taraf da yanmalı bu sır ile. Aşk nasıl iki kişi yaşanıyorsa sonuçları da beraber çekilmeli ancak resme göre konuşacak olursak yapraklar sadece kadının tarafında uçuşuyor, adamın çevresinde hava durgun olacak ki bütün yapraklar yerde duruyor. Buna göre birçok teori oluşturmak mümkün. Mesela ilk olarak, bu yasak ilişkiden yalnızca kadın etkilendiğine göre evli veya bir ilişki içinde olabilir, adam ise bekar olmalı ki rüzgardan etkilenmiyor. Yasak ilişkiye tanık olan kişi ise oğlan çocuğu olmalı ki sır yakıcı olarak nitelendirilebilsin. Ki bence sırrın büyüğü küçüğü, yakıcısı veya zararsızı olmaz... Tıpkı boş bir bardağın ağırlığının elimizde tuttuğumuz süreye doğru orantılı artması gibi, sırrı saklaması da ağır bir yüktür. Bırakmazsak kolumuz ağrır bırakırsak da cam kesiklerinden kanar ellerimiz, yani iki türlü de yaralı çıkarız işin içinden. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kısa bir tatil için Avusturya Alplerine giden genç çapkın bir baron, astım hastası oğlunu Alplerin temiz havası ile iyileştirmek için oraya gelmiş bir anne olan Mathilde ve oğlu Edgar üçgeni arasında geçen olaylar örgüsü... Narsist bir kadın avcısı olan baron, her tatilinde yaptığı gibi burada da bir kadın seçiyor ve onu elde etmeye çalışıyor, kendince eğlenceli bir oyun kuran baron kimin hayatını nasıl etkileyeceğini hiç umursamıyor. Mathilde'yi gözüne kestiren baron, ona ulaşmak için yetişkin olma hevesinde olan Edgar'la arkadaşlık kuruyor. Edgar'ı avcunun içine alması çok kolay oluyor çünkü iletişimsiz ve sevgisiz bir ortamda büyüyen küçük çocuk, evrenin bütün kapılarının ancak yetişkin olursa açılacağını sanıyor ancak ilerleyen zamanda yetişkinliğin korkunç yüzüyle karşılaşıyor. 

Her ne kadar Mathilde ve Edgar'ın astım tedavisini hızlandırmak adına orada olduğu söylenmiş olsa da bana kalırsa Mathilde'nin eşiyle arasındaki mesafe ve sevgisizlik de evden uzaklaşmalarının sebeplerinden biri. Son kısma kadar sadece isminin geçtiği eşi, sadece bir tehdit unsuru olarak kullanılmış. Sonda karşımıza çıktığında ise yine otoritesi sarsılmayan bir adam, bir ortamda olmasa dahi onun kızacak olması durumunu tehdit olarak görüyorlar. Burada da aileyi aile yapan şeyin sevgi ve saygı olduğunun ancak saygının korkuyla bir bağlantısının olmaması gerektiğinin altını çizmek istiyorum. Burada da gördüğümüz üzere korku ile saygı değil sadece çığ gibi büyüyen sırlardan ibaret yalan bir ilişki elde ederiz. Ve sırlara gelecek olursak... Sırlardan uzak huzurlu ve daha az yakıcı bir hayat dileklerimle. 

İyi okumalar dilerim :) 

Motivasyon konuşmacıları ve bazı fenomenler sürekli aynı şeyi diyor ; OLUMSUZ DUYGULARDAN ARININ. Peki bu bize ne kazandıracak ? Biz acılara gözümüzü yumunca acılar bir anda yok mu olacak ? Elbette ki hayır ! O zaman ne yapacağız, acılarla dolu bir hayat mı geçireyim diyebilirsiniz, ama cevabım yine hayır olacak. Acılardan kurtuluş yok ama unutmayın ki canlı olan her şey acıyı deneyimler. Acı hayatın bir aracıdır. Sağlıklı bir hayat için yapmamız gereken şey araçlarımızı amaç yapmaktan vazgeçmek. Tabii böyle söylendiği kadar kolay olmayacaktır ancak demeye çalıştığım şey şu ki, acılarımızı hayatımızda amaç olarak görürsek yalnızca onu duyarız bu da gerçek amaçlarımızı unutmamıza sebep olur. 

Araç ile amaç karmaşası sadece acı konusunda yaşanan bir durum değildir aslında. Örneğin, eğer birini sizi sevmesi için seviyorsanız sevgi sizin için bir amaç değil araçtır. Amaç tek yönlüdür, sadece ama sadece sizi ilgilendirir. Herkesin bir amacı vardır, bu bizim doğamızda var. Amacım yok diyen biri varsa ya da siz böyle düşünüyorsanız, bu amacınızın olmadığından değil henüz onu bulamadığınızdandır. 

Acı konusuna geri gelelim. Zihnimiz acılardan bizi korumaya çalışır çünkü farkındadır ki bir acı, geçmiş bir acıyı uyandırabilir. Ama cam fanusda dahi yaşasanız, bu dünyada herkese yetecek kadar acı var. İnsan olmanın temel özelliklerinden ve zorluklarından dolayı bu konu bir çıkmaz gibidir aslında. Sonuç hem çok basittir hem de ulaşması neredeyse imkansız gibi gözükür.

Acı kaçınılmazdır ; ıstırap ise biz insanların ürünüdür, acıdan kurtulma çabasıdır ve anksiyeteye sebep olabilir - çoğu zaman olur da, içsel bir deneyimden kaynaklanır ve ne yazık ki kontrolü bizde değildir- 

Hayatta olmamızın bir sebebi olduğunu unutmamalıyız, hayatımızı bir kağıt olarak düşünüp bir tarafına mutlulukları diğer tarafa acıları yazılı olduğunu varsayarsak acıları silmek için kağıdı buruşturup atarsak kağıdın diğer yüzünü de atmış oluruz. Acılar da mutluluklar da hayatın bir parçasıdır, acıdan kaçmak mutluluklardan da kaçmak demektir. 

Herkes kurbansa kim kıyıyor kime ? 

Herkes üzgünse kimin kahkaları çınlıyor ? 

Herkesin sesi varsa neden bu sağır edici sessizlik ? 

Kimse sağır değilse neden duymuyorlar ?

Madem yapayalnızız neden bu kuru kalabalık ? 

Herkes eşsizse neden bu amaçsız eş bulma savaşı ? 

Öleceksek eninde sonunda, neyin korkaklığı bu ? 

Güneş doğuyorsa, neden bu karanlık ? 

Gökkuşağı çıkmayacaksa ardından, neden yağıyor ki yaz yağmurları ? 

Sadece ölüleri gömmek içinse toprak, neden ellerimde doğmamış çiçekler var ? 

Anlayamacağını bildiğim halde neden çırpınıyorum ki bir umut ?

Diyorum ya bir umut... 

Belki vardır bir cevabı hepsinin...

Cevabı olmasa neden soru olsun ki ? 

Çok sevdiğim bir şiir geldi aklıma bunun üzerine...

'' Kirpi gibisin çocuk

Her tarafın diken

Kim elini uzatsa

Delik deşik

Üstelik sen de kan içindesin '' 

Kulağa çok çaresizce geliyor biliyorum, dizeler arasında insanın yüreğine cam kırıkları gibi batan bir şeyler var. Ama bugün ağlayarak şiir saklama günü değil günlük... Kirpilerle ilgili bir şey öğrendim bugün. Kirpiler, vücut ısılarını ancak birbirlerine yaklaşarak paylaşabilir ve o küçük bedenlerini böyle canlı tutar, hayatlarını da bu ısıyla sürdürebilirlermiş. Dikenler mi ? Bu hikayenin en güzel ve anlamlı kısmı... Dikenler, aralarındaki mesafeye bağlı olarak zararlı olurmuş. Öyle bir ayarlarmışlar ki mesafelerini ne soğuktan ölür ne de birbirlerini kanatırlarmış. İşte mutlu hayatın sırrı bu, tam da böyle yaşamalıyız ! İnsanlarla beraber ama dipdibe değil, böylece kimse kanatamaz bizi. 

Hani şu nesillerdir üzerine tonlarca şiirler, şarkılar söylenmiş, uğruna milyonlarca insanın öldüğü ve hatta öldürüldüğü...

Gerçekten nedir bu aşk ? Abartılan bir duygu mu, yoksa bir duygu bozukluğumu ? Neden herkes ondan bahseder ama tek bir tanıma asla ulaşamayız ?

Neden kimine göre acıdan ibaretken başkasına hayat kaynağı bu aşk denen şey ? Nasıl bir şey aynı anda hem ak hem de kara, nasıl bu kadar zıt tanımlara sahip olabilir ? Ondan da önemlisi, neden insanoğlu her şeyi tanımlamak ister ki, konu hisler olunca bile... Neden sadece konuşuyor, tartışıyoruz eğer bir sonuca varamıyorsak. Gerçi sonuç nedir, varmak için mi vardır o apayrı bir konu...

Belki de aşk sadece bir yanılgıdır, belki de evrenin en kutsal hissi... Belki de aşk tek bir his değildir, içinde birsürü parça olan bir yapboz gibidir. Her histen biraz biraz oluşuyordur ve birleşince aşk çıkıveriyordur ortaya. Bu yüzden herkes farklı tanımlıyor, herkes farklı hissediyordur. Tıpkı bir vantilatörün kollarının her birinin renkli boyansada döndüğünde sadece beyaz görünmesi gibi bir yanılmadır. 

Romantik ilişkilerle sınırlamak doğru değildir belki de... Aşkı bir annenin bebeğiyle ilk bakışmasında görebilir miyiz veya bir çocuğun ilk defa çikolata tadışındaki mutlulukta bilmiyorum. Bazıları aşkı sadece yaratıcıya karşı yaşıyor mesela, bütün hayatlarını ona adıyorlar. Bazıları bir ölümlüye, bazıları hayallerinde yaşattıklarına aşık yaşıyorlar. Bazıları midende kelebekler uçuşuyorsa aşıksın diyor ama buna anksiyete atağı diyor psikoloğum hatta bu hissi azaltmak için ilaç bile veriyor. Madem aşk böyle hissettiriyor, neden bu kelebekleri öldüren ilaçlar yapılsın ki ?

Aşk bir hastalık mı, bir hediye mi, az bulunan, nadir görülen bir his mi ? Sevgiden farkı ne ? Hangisi daha üstün ? Hangisi ne barındırıyor içinde ? Bir formülü var mı ? Nasıl sürer, nasıl biter ? Ve daha milyonlarca soru... 

Bence mi... Bence, aşkı yanlış tanımlıyor bu yüzden de yanlış yerlerde arıyoruz. Aşk ve sevgi arasında bir fark var mı bilmiyorum ama bununla alakalı bir sürü alıntı okusam da bir türlü ikna olamadım. Bildiğim tek şey şu ki; aşk da sevgi de temelinde güven ve sadakat barındırıyor. Ve bu şekilde bakacak olursak da midedeki kelebeklerin üstünü çizebiliriz. Güvenin olduğu yerde anskiyeteye bağlı bir işaret olmamalı değil mi ? Bunun aksine hissettiğim bir heyecan türü var aslında... Her baktığımda, eline dokunduğumda hatta mesaj aldığımda içimde bir çiçek bahçesi oluşuveriyor resmen, o çiçeklerin verdiği bahar kokusunu alıyorum adeta. Heyecandan bacaklarım titremiyor, aksine kırk yıllık bir çınarın kökleri gibi sağlamlaşıyorlar. Aklımda soru işaretleri uçuşmuyor, hiç olmadığım kadar emin hissediyorum kendimi. Belki de budur aşk, dünyada doğru yerde, doğru kişiyle olduğunu anladığın anda hissettiğin huzurdur. Evet evet, aşk bu... 

Gökyüzünü alamasın kimse

Ağlama sakın

Bulutlar ağlasın yalnızca

Yağmuru ne sanıyorsun çocuk ?

Göklerin bile derdi var

Bir kuşa aşık olan bulut mudur ağlayan,

Sen dayanabilir misin,

Senden çok uzakta olanı sevmeye ...

Bu sözü okuduğumdan beri aklımdan çıkmıyor. Acaba ruhum nasıl bir şarkı söylerdi düşünmeden edemiyorum. İlk notasıyla bile insanın içini kıpır kıpır edenlerden mi yoksa yüreğindeki ağrıyı iliklerini kadar hissettirenlerden mi? Belki de tek bir şarkıya ikisini de sığdırabilirim. Hayat da böyle değil mi zaten? Karışık bir kaset dinliyormuşum gibi ilerlemiyor mu? Öyle bir hal ki iyiyim demeye korkuyorum, kötüyüm diyemem zaten. Bu haksızlık olur ve ben öğrendim ki ilk önce kendime adil olmalıyım. Her sızı bir ders, her acı bir anahtar olmalı yoksa nasıl tutunabilirim dünyaya...

İnsanlarla olmuyor, aynı kelimeler farklı anlamlara geliyor, zaten anlaşılamıyorken bir de üstüne suçlanmak ağır geliyor. Kimseyi değiştiremem daha kendimi bile değiştirebilecek kadar tanımıyorken. Konu nereden nereye geldi değil mi? Aklım o kadar dolu ki, bir yanda çiçekler açıyor, diğer yanda kasırga durmaksızın devam ediyor.Belki de ilk defa bu kadar farkındayım neler olduğunu. İlk defa durup bakıyorum hayatıma. Ama bir lanet gibi yapıştı üstüme acelecilik. İki dakika dahi kendimi dinlemeye katlanamaz haldeyim. Ne zamandır böyleyim bilmiyorum. Önemli olan da ne kadar zamandır olduğu değil zaten, bundan sonra ne yapacağım. En azından bir şeylerin ters gittiğini anlıyorum artık. Ve yemin ederim suçlu aramıyorum. Evet, hâlâ sinirliyim ama bunu ön planda tutmayacağım. Eline intihar notu versem '' yalnız bu böyle yazılmaz '' diyecek insanların olduğunu gördüm. Herkesi aynı anda hatta çoğu zaman farklı anlarda dahi memnun etmek imkansız. Onlar da beni memnun edemezler. Çünkü biliyorum ki, sadece kontrol sahibi olurlarsa memnun olur insanlar. Ne ben onlara izin veririm ne de onlardan bunu istiyorum. İyi hoş yazıyorum ama bakma sen bana.Daha bu akşam kendi kendimi yedim bitirdim bu konuda. Niye yol göstermemi isteyip farklı yöne gidiyorlar diye söylendim durdum. Bazen geçmiş olsun deyip motivasyon konuşmaları yapmaya çalışıyorlar ama üç sayfa kitap okumanın zorluğundan yakınıyorlar. Bak yine aynı şeyi yapıyorum... Bana ne ki onların memnuniyetsizliklerinden!

Kendi elini tutmak zorunda bırakmayın, dünyayı sırtına almasına izin vermeyin...O ufacık bir çocuk daha ! Adaletsiz bir dünyadayız demeyin, çocuk olma hakkını almayın elinden. 

Yüklemeyin ona bir dünya yükü, nasıl taşıyabilir ki o küçücük bedeni ? O tertemiz kokulu çocukları çamurlara gömmeyin bırakın o çamur sadece yağmurlu günün hediyesi olarak kalsın aklında. Çamurda zıplasın, oyun hamuru gibi şekillendirsin tıpkı kendine yaptığı gibi... O çamur sadece onun ellerine bulaşsın, siz uzak tutun pis ellerinizi ondan, dokunmayın ona ! 

Nolursunuz, rahat bırakın onu kırlarda... Korkmadan koşsun, arkasına bakmadan. Arılarla birlikte koklasın çiçekleri, kelebeklere yol göstersin. Arkasından gelen olmasın, rahat bırakın onu ! 

Dizi mi kanadı, sadece oyun oynarken düştüğünde kanasın. Nolur yakmayın canını... Dokunmayın, küçücük o daha ! 

Belki yanlış bakıyorum, bilmiyorum. Bilmem gerekli mi dersen, onu da bilmiyorum. Kalbim atıyor, hayattayım. Canım yanıyor, yaşıyorum. Sorularım var, düşünüyorum. Peki bunlar yeterli mi? İnsan ne yapmalı, ne yaparsa hak eder güzel yaşamayı?

Yine bir gece ve işte yine karşında ben... Aklımda binlerce soru dolanıyor, bazıları yeni, bazıları eski. Ama soru sormak iyidir değil mi? Felsefe böyle demez mi? Ama bunun da fazlası zararlıymış öyle diyorlar. Sanırım haklılar da. Unutmamalıyım ki, ilaçla zehir arasındaki tek fark dozdur. Yaşamak için sormalıyım ama sorgularken yaşamı ıskalamamalıyım.

Bu aralar kafam bir garip çalışıyor. Sürekli kendimi düşünüyorum, geçmişi, şu anı, geleceği... Küçüklüğümle konuştuğumu hayal ediyorum. Zamanında ağlayarak geçtiğim yolları şimdi sadece bir taş yığını olarak görmeye çalışıyorum, sanırım başarıyorum da... 22 yıl boyunca değişmeyen tek şey benim. Çoğu zaman kendime zulmetmiş de olsam artık o devri bitirmeye çalışıyorum. Kendimi girdaplardan uzak tutmaya çabalıyorum. Kendime şarkılar tutuyorum mesela, sevdiğim kitapları okuyorum. Kendimi affetmeden aydınlığa çıkamayacağımı öğrendim artık.

sevdiğiyle yan yana belki el ele.

 Yürümeli herkes uyurken.

Dünya sadece onlara aitken.

Sevmeli insan...

Sadece bir insanı değil her şeyi.

Karşılık beklemeden sevmeli.

Zaten dünya da gülümser bir gün acar kollarını sana.

Uyumalı insan...

Sevdiğinden uzakta ama sarılarak, hissederek ruhunun her köşesinde.   

1886 yılında yayımlanan bu dramatik kısa roman, kısa dünya klasikleri listesinde yerini alıyor. İlahi bakış açısıyla kaleme alınmış olan bu eserde, anlatıcı diğerlerinin de hislerine değinse de 

ağırlığı baş kahramanımız İvan'ın iç savaşına veriyor. Hayatını sonunda istediği hale getirmeyi 

başaran, mesleğinde terfilerden terfilere koşan İvan, tabiri caizse hiç ölmeyecekmiş gibi kendini 

hayatın akışına kaptırmışken ansızın hastalanıyor ve hayatı bir daha asla eski haline dönemiyor. Öleceğini öğrenen, bunu hisseden bir insan ne yapar, adım adım nasıl hayattan kopar yakından 

tanıklık ediyoruz.

İnsanoğlunun aslında doğasında olan ölümün ne kadar da yakın olduğunu görüyoruz, henüz dünyaya 

gelmeden dahi ölümle anlaşmış oluyoruz adeta ama bunu gerçekten farkında mıyız ? 

Hayatımızı sorgulatan bu ince ama ağır romanda, ölümü çok kez düşüneceksiniz. Doğru yaşamak 

nedir, sıradanlık nedir, kötü müdür, keşkeler ve acabalarla nasıl baş başayız, bunlarla baş etmenin bir yolu var mı hala bilmiyoruz. Belki de insanlığın başından beri düşünülen bu konuda, cevapsız sorular gittikçe artıyor.

 Ölüm döşeğinde olan bir adam hayattan an an koparken, diğerlerinin hala bomboş umutlarla yaşamaya çalışması, ömürleri hiç bitmeyecekmiş gibi boş dünya mallarıyla kendilerini avutmak için koşuşturmaya devam ediyordu.

"kocasının karşısında susmanın yüce bir davranış olduğuna inanan praskovya fiyodorovna, hayatını zehir eden çekilmez bir adamla evlendiği için kendine acıyordu. kendisine acıdıkça hıncı da zamanla arttı. hatta kocasının ölümünü bile dilemeye başladı, ama geçimleri için gereken parayı düşününce bu dileğinden vazgeçti."

Yalan ilişkiler, sahte hislerle kendimizi kandırdığımız zamanlar oluyordur illa ki, tıpkı bu alıntıdaki gibi. 

Bir amaç uğruna sevmediği bir adama hayatını vermek,bedenini ve ruhunu paylaşmak ne kadar doğru olabilir ?

Ölene kadaryaşayacağı rahatlık için buna değer mi ?  Bu soruları sorarken bir soru daha belirdi aklımda, birini sevmek ile birinin sağladığı hayatı sevmek arasındaki farkı biliyor muyuz ? ( aşk evliliği mi mantık evliliği mi de diyebiliriz buna)

"ivan ilyiç ölmekte olduğunu görüyor, büyük bir umutsuzluk içinde çırpınıyordu. ölmekte olduğuna ta derinden inanmakla birlikte, buna alışmak şöyle dursun, ölümün nasıl bir şey olduğunu anlamıyor, anlamak istemiyordu. kiesewetter'in mantık kitabındaki şu akıl yürütmeyi anımsadı:

'gaius bir insandır, insanlar ölümlü olduklarına göre gaius da ölümlüdür.' ama gaius için doğruydu bu, kendisine gelince durum değişiyordu. gaius bir insandı, hem de sıradan bir insandı; sıradan biri için sonucun böyle olması doğaldı. kendisi ise ne bir gaius idi, ne de sıradan bir insan; öteki insanlardan ayrı, bambaşka biriydi."

Kimse kendisine ölümü yakıştıramaz, ama neden ? Ölüm de doğmak kadar sürecin bir parçası değil mi ? İşinde iyi olmak, başarılar bizi diğerlerinden farklı kılar mı ? Cevap çok net bir şekilde hayır olmalı. Ölümün gözünde diplomanın, maaşın veya statünün hiçbir önemi yoktur, bunlar sadece insanlarca değer görür.

   - Ölümün mükemmel bir eşitleyici olduğunu Poe'nun Kızıl Ölümün Maskesi adlı kısa hikayesinde de görmüştük - 

"ivan ilyiç yalnız kalınca inlemeye başladı; inlemesi, şiddetlenen ağrılarından çok, içinin sıkıntısındandı. 'her gün aynı şey... bitmeyen geceler ve gündüzler... çabuk olsa bari! ama çabuk olacak ne? ölüm, karanlık?... hayır, hayır! ölüm olmasın da ne olursa olsun!''

Ölüm, bir bilinmezliğin başlangıcıdır aslında. Hayata yeni gözlerini açmış bir bebek kadar korku duyar, sonrasının ne olacağını bilmediğimiz için kaçmaya çalışırız. Ama dediğim gibi, ne doğumdan ne de ölümden kaçış yoktur aslında ve doğduğumuz anda başlarız ölüme adım adım yakınlaşmaya.

"praskovya fiyodorovna içeriye halinden memnun, aynı zamanda suçlu bir tavırla girmişti. kocasının yanına oturdu, sağlık durumunu sordu. ivan ilyiç, karısının bunu durumunu öğrenmek için değil, laf olsun diye sorduğunu biliyordu."

İvan, acısının anlaşılmadığını, boş teselliler duyduğunu biliyordu. Elbette hayatlarını durdurmalarını isteyemezdi onlardan, ama katlanamıyordu da onların bu yaşam sevdasına.

Belki de bir meslek hastalığıydı yalanları çok iyi anlayabilmesi, tabii buna hastalık denebilirse, eşinin,kızının ve doktorunun ona iyi olacaksın demelerine tahammül edemiyordu. Yaşarken yeteri 

kadar kandırmıştı kendini yalanlarla, ama ölürken - hayatın tek gerçeğiyle yüzleşirken- daha fazla katlanamıyordu bunları duymaya.

Sorgulayan ve sorgulatan bu kitabı belki de birden fazla kez, hayatımızın farklı dönüm noktalarında okumalıyız. Eğer siz de okumayı düşünürseniz yanınızda bir not defteri tutmanızı öneririm. Şimdiden iyi okumalar.